Plus-Plek Koninksem wint GoeBezig-Prijs

Ook dit jaar ging de Vlaamse vereniging voor dorpsbelangen op zoek naar bewonersgroepen en gemeenten die Goe Bezig zijn op vlak van leefbaarheid in Vlaamse dorpen. Dit jaar was het thema ‘dienstverlening bieden in en voor het dorp’. De Plus-Plek in Koninksem, is duidelijk 'Goe Bezig'. Guy Goffin, één van de trekkers, nam met veel trots de prijs in ontvangst. Landelijke Gilden begeleidt het project.

Waar je verschillende buurtbewoners kan samenbrengen ontstaat er een positieve dynamiek. Ook in Koninksem, een deelgemeente van Tongeren, geloven ze daar sterk in. Trekkers Paul Zegers en Guy Goffin zijn de afgelopen maanden – samen met enkele andere vrijwilligers, onder wie Landelijke Gilde-bestuurslid Emiel Vandenrul en Marleen Olaerts van Ferm – volop gezig geweest met de renovatie van de pastorie. Ze wilden van dit historische gebouw een plek maken waar iedereen zich welkom voelt: jong en oud, mensen met en zonder beperking, arm en rijk. Daarvoor deden ze een beroep op de begeleiding van Landelijke Gilden via het project ‘Plus-Plekken’, een Platteland Plusproject met steun van Vlaanderen, de provincie en Europa via een Europees programma voor plattelandsontwikkeling.

We vertrokken van de lokale context, zochten interessante partners en gingen na welke concrete noden er waren bij de buurt zowel als bij de kwetsbare doelgroepen. Samen met de buurtbewoners gingen we op zoek naar een concrete invulling.

Koninksem telt vandaag zo'n 2000 inwoners. In de jaren 80 waren er dat slechts 650. In tegenstelling tot de spectaculaire toename van het aantal inwoners, daalde het aantal voorzieningen. Voorheen had het dorp allerlei spontane ontmoetingsplaatsen. Er waren buurtwinkels, cafés, een restaurant en een warme bakker. Vandaag zijn de meeste zaken gesloten. Ook op sociaal vlak onderging het dorp een enorme metamorfose. Paul vertelt: “Het dorpsleven is niet meer wat het geweest is. Vroeger kende iedereen elkaar. Vandaag zijn er heel wat nieuwe inwoners die elders werken en hier alleen wonen." Guy vult aan: "Nochtans zijn er heel wat mensen die nood hebben aan ontmoeting en ondersteuning. Ook de jonge generatie wil meer leven in Koninksem.” Het openbaar vervoer wordt er ook steeds meer afgebouwd, wat vooral de mensen treft die minder mobiel zijn. Inwoners van Koninksem moeten zich steeds verder verplaatsen om in hun basisbehoeften te voorzien.

Van pastorie tot Plus-Ontmoetings-Plek

De pastorie in Koninksem behoort tot het patrimonium van het kerkfabriek. De laatste inwonende pastoor heeft de parochie verlaten in 2008, waarna het gebouw alleen nog gebruikt werd voor catecheselessen en vergaderingen van de kerkraad. De kerkfabriek ging daarom na hoe ze de pastorie opnieuw zinvol kon benutten en de erfgoedwaarde van het gebouw herstellen. Paul: “Door ontmoetingsinfrastructuur te creëren die gemakkelijk bereikbaar is voor jong en oud, kunnen we het dorpsgevoel en de betrokkenheid bevorderen.” Om ervoor te zorgen dat echt iedereen zich welkom zou voelen, hebben ze ook lokale zorgboerderij Hoge Dries, die sinds 1985 sterk verankerd is in het dorp, erbij betrokken. Hoge Dries is een afdeling van Covida, een zorgorganisatie voor mensen met een beperking. De nieuwe generatie zorggebruikers wil meer dan werken op de boerderij. Ze willen meer intellectuele uitdaging, erbij horen en iets betekenen voor de samenleving. In een dorpshuis kunnen ze ook een zinvolle dagbesteding vinden. Zo is zorggebruiker Stijn sterk met digitale tools en helpt Luc wekelijks met de renovatie. Daarnaast kunnen er ook zorggebruikers instaan voor de drankbedeling.

Los van de sociale meerwaarde, biedt een dorpshuis heel wat kansen voor een lokaal bestuur, zeker op het vlak van decentralisering van de dienstverlening en burgerparticipatie. Anderzijds behoort het niet tot de gewone opdrachten van een gemeentebestuur, want zijn betrokkenheid botst vaak op grenzen van personeel en middelen – zeker als ze voor elk dorp een dorpshuis moeten ondersteunen. We overlegden daarom met de stad Tongeren om te kijken welke dienstverlening en informatie naar de Plus-Plek gebracht konden worden.

Op initiatief van de trekkers en op vraag van de buurt wordt er binnenkort een digipunt geopend, waar Stijn van Hoge Dries en enkele andere vrijwilligers de buurtbewoners zullen helpen met hun digitale basisvaardigheden. De stad zorgt voor de basisopleiding en stelt enkele laptops ter beschikking. Daarnaast zal er vanuit Auxilia ook huiswerkbegeleiding worden georganiseerd in samenwerking met het CLB en de plaatselijke school. De tuin is helemaal aangelegd en klaar voor een spelletje petanque of een gezellig terrasje met de buurt. Binnen is er ruimte om te kaarten, verenigingen kunnen er vergaderen, lezingen of workshops organiseren en ook catecheselessen zullen er georganiseerd worden. Iedereen is welkom voor een kop koffie en een portie gezelligheid. De krant zal klaarliggen en je kan er gratis surfen op het internet. Kortom, alles is voorhanden om er een succesvolle Plus-Ontmoetings-Plek van te maken.

Van doorslaggevend belang is het enthousiasme, het initiatief en de bereidwilligheid van de dorpsbewoners. Om een dorpshuis uit te bouwen zijn er heel wat helpende handen nodig, want idealiter is er altijd iets te doen en dat is zeker niet evident. In Koninksem is er gelukkig een sterk verenigingsleven en er zijn enkele gedreven vrijwilligers. Verder moeten er natuurlijk ook financiële middelen gezocht worden. Bij de opstart was projectfinanciering een goede hulpbron, maar een structurele financiering en een businessmodel zijn onmisbaar.

Nieuw leven

De opening van de pastorie als dorpshuis is dit najaar gepland. We geloven er allemaal in dat de Plus-Plek in Koninksem het dorp nieuw leven zal inblazen. Ondertussen werd er al geëxperimenteerd met een 1ste Repair Café als activiteit. Geleidelijk aan zullen er naast ontmoeting, vorming en activiteiten ook andere functies uitgebouwd worden, op maat van Koninksem.

Landelijke Gilden gelooft sterk in de rol die dorpshuizen kunnen spelen bij het heropleven van dorpsgemeenschappen, wanneer boordnodige functies in het dorp verdwijnen. We ijveren voor structurele ondersteuning en erkenning van dorpshuizen. We zijn dan ook supertrots op de vrijwilligers achter de Plus-Plek in Koninksem. Ze zijn echt Goe Bezig!