Wie zijn de ijsheiligen?

Pancratius, Servatius en Bonifatius. Elke dag van het jaar is een naamdag van een of andere heilige of zalige man/vrouw. Meestal gaat het aan ons voorbij wie vandaag de heilige van de dag is. Maar als deze drie eraan komen, houd je de tuin best in de gaten.

De dagen van Pancratius, Servatius en Bonifatius

Bij fervente tuiniers kondigen zij een gekend en gevreesd verschijnsel aan. Tere jonge plantjes (zeker die van zonnekloppers als pompoenen, tomaten of zonnebloemen) mogen onder geen beding naar buiten vooraleer de ijsheiligen voorbij zijn. Het weerbericht wordt die week in mei angstvallig in het oog gehouden, om de aardappelen of jonge zaailingen 's avonds nog snel af te dekken tegen de koude.

De Ijsheiligen zijn een bekend begrip uit de volksweerkunde. Het verwijst naar de laatste dagen waarop nog nachtvorst kan optreden. En dat moment valt net samen met de naamdagen van deze heiligen.

Regionale verschillen

In onze regio zijn Pancratius, Servatius en Bonifatius gekend als ‘de ijsheiligen’. Officieel zijn er vijf ijsheiligen: Sint Marmertus op 11 mei, Sint Pancratius op 12 mei, Sint Servatius op 13 mei, Sint Bonifatius op 14 mei en Sophia van Rome op 15 mei (soms ook gekend als koude Sophie). Vermits drie een heilig getal is, zijn er doorgaans maar drie ijsheiligen ‘in gebruik’. Naargelang de landstreek zijn verschillende combinaties gangbaar. Bij ons gaat het dus om de drie voornoemde heiligen.

De reden dat ze ijsheilig geworden zijn, is toeval

Hun naamdag valt samen met een klimatologisch verschijnsel. Na de warmere dagen in april volgt een polaire luchtstroom waarbij een late nachtvorst nog kan optreden. Daarna worden de nachten niet meer zo koud. Maar… als de aarde opwarmt en als het klimaat verandert, blijft dat principe dan nog van toepassing? Tot nu toe zijn Pancratius, Servatius en Bonifatius nog steeds de richtlijn. Hier en daar wijzen weerkundige observaties aan dat de laatste nachtvorst zich niet aan deze datum houdt en oppert men dat de ijsheiligen wel eens van naam zouden kunnen veranderen… Afwachten.
 

Wat kan je hiermee doen in de tuin?

Houd jonge planten veiligheidshalve binnen of op een beschutte plek in de tuin. Vrees je nachtvorst, dek de planten af met een vliesdoek. Aardappelen kan je extra aanaarden of bedekken met een grote bloempot. Een serre biedt ook een uitkomst, maar is niet overal aanwezig. Een plastiek tunnel is misschien wel een suggestie om toe te voegen aan je verlanglijstje.

Je kan miniserres knutselen uit allerlei doorzichtige materialen. Tips:

• Grote PET-flessen waar de schenktuit vanaf gesneden is, kan je als een cloche over individuele plantjes zetten.
• Met buigzame buizen kan je een rij of koepeltje maken om te bekleden met folie.